(به بهانه برگزاری چهارمین دوره یک جشنواره شریف با همت شهری)

وقتی شهرداری، قلب تپنده‌ی جشنواره‌های هنری می‌شود

در میانه‌ی هیاهوی جشنواره‌های جهانی چون کن، ونیز و برلین که شهر را به صحنه‌ای برای بروز فرهنگ و تعامل جهانی بدل می‌کنند، بندرعباس در نقطه‌ای به‌ظاهر دور از مرکز، اما با رویکردی هم‌افزا و الهام‌گرفته از تجربه‌های موفق جهان، چهارمین دوره‌ی جشنواره فیلم ۱۰۵ ثانیه‌ای «گُمبرون‌شهر» را برگزار کرد. جشنواره‌ای که حالا دیگر فقط یک اتفاق فرهنگی نیست، بلکه به نشانه‌ای روشن از هم‌گرایی مدیریت شهری و جامعه هنری برای توسعه پایدار فرهنگی تبدیل شده است.

این رویداد سینمایی به خوبی نشان داد که چگونه یک شهرداری می‌تواند، و باید، فراتر از نقش‌های عمرانی و خدماتی، به عنوان یک کنشگر فرهنگی عمل کند. مدیریت شهری بندرعباس طی چهار سال اخیر با تداوم، برنامه‌ریزی و حمایت سیستماتیک از جشنواره، موفق شده گُمبرون‌شهر را از یک تجربه نوپا به یک برند سینمایی شهری تبدیل کند؛ نمونه‌ای موفق از آن‌چه در سراسر جهان به‌عنوان «دیپلماسی فرهنگی شهری» شناخته می‌شود.

گُمبرون‌شهر؛ تجربه‌ای بومی در چارچوب جهانی

فیلم ۱۰۵ ثانیه‌ای به خودی خود یک قالب خلاقانه، چالشی و امروزی در عرصه هنر تصویری است. این جشنواره با بهره‌گیری از این قالب، فرصتی را برای هنرمندان سراسر کشور، خصوصاً هنرمندان بومی هرمزگان فراهم آورد تا دغدغه‌های خود درباره شهر، زندگی، انسان و امید را در کوتاه‌ترین زمان، با بیشترین اثرگذاری بیان کنند.

چهارمین دوره جشنواره، نه‌تنها از حیث کیفیت آثار، بلکه از منظر انسجام مدیریتی، گسترش دامنه‌ی مشارکت‌ها، و حضور چهره‌های حرفه‌ای سینما، موفق‌تر از دوره‌های پیشین ظاهر شد. آن‌چه بیش از همه به چشم آمد، اتکای جشنواره به ساختاری هدفمند و حرفه‌ای بود؛ دبیرخانه‌ای پویا، تیم اجرایی با شناخت میدانی، و مشاورانی از دل جریان مستقل سینمای ایران.

شهرداری؛ فراتر از خدمات شهری

در تجربه گُمبرون‌شهر، شهرداری بندرعباس صرفاً به عنوان برگزارکننده یا تأمین‌کننده بودجه ظاهر نشد، بلکه به عنوان شریک فکری و استراتژیک جشنواره نقش‌آفرینی کرد. این همراهی، یادآور تجربه‌ی شهرهایی همچون تورنتو، سن‌سباستین و برلین است، که در آن‌ها شهرداری‌ها با نگاهی فراتر از کارویژه‌های کلاسیک، به سمت هویت‌سازی فرهنگی و ارتقاء دیپلماسی شهری حرکت کرده‌اند.

در واقع، آن‌چه امروز در گُمبرون‌شهر رخ داده، شکل‌گیری یک الگوی کوچک اما کامل از تعامل نهاد شهری با جامعه‌ی هنری است. این تعامل بر پایه اعتماد، استمرار و برنامه‌ریزی بنا شده و ثمره‌اش جشنواره‌ای است که دیگر نه یک رویداد مقطعی، بلکه بخشی از زیست فرهنگی شهر شده است.

چرا این تجربه اهمیت دارد؟

در جهان امروز، جشنواره‌های فرهنگی فقط برای دیدن و دیده شدن نیستند. آن‌ها ابزارهایی برای گفت‌وگو، پیوند اجتماعی، مشارکت مدنی و برندینگ شهری‌اند. شهرهایی که به جشنواره‌های خود بها می‌دهند، عملاً در حال ساختن روایتی فرهنگی از خود هستند. بندرعباس، با جشنواره فیلم ۱۰۵ ثانیه‌ای، روایتی از پویایی، خلاقیت و مشارکت مردمی ارائه داده است.

از سوی دیگر، این رویداد فرصتی برای کشف استعدادهای بومی، ایجاد زمینه اشتغال در صنایع خلاق، و جلب توجه رسانه‌ای و فرهنگی ملی و حتی بین‌المللی به ظرفیت‌های هنری جنوب کشور فراهم آورده است. این‌ها دقیقاً همان مؤلفه‌هایی‌اند که نهادهایی چون یونسکو و سازمان جهانی گردشگری بر آن تأکید دارند: شهرهایی که از فرهنگ به عنوان سرمایه‌ی نرم توسعه استفاده می‌کنند، آینده‌ای پایدارتر دارند.

ترکیب سیاست‌گذاری و اجرا؛ نقطه قوت بندرعباس

در تجربه گُمبرون‌شهر، توازن قابل توجهی میان لایه‌های سیاست‌گذار (شورا، شهرداری، کمیسیون فرهنگی) و لایه‌های اجرایی (مدیریت جشنواره، دبیرخانه، مشاوران هنری) برقرار بود. چنین توازنی، کمیاب و ارزشمند است؛ چراکه اغلب در فعالیت‌های فرهنگی، یکی از این دو لایه دچار ضعف یا گسست می‌شود. این جشنواره نشان داد که وقتی سیاست‌گذاری فرهنگی به افراد خبره سپرده شود و از سطح شعار به اقدام برسد، نتیجه می‌تواند سطحی ملی و حتی الگوساز داشته باشد.

از سویی دیگر، حضور فعال انجمن‌های سینمایی، همکاری صمیمانه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، و شبکه‌سازی میان هنرمندان و سازمان‌های فرهنگی، زمینه‌ساز انسجامی شد که در کمتر رویداد مشابهی دیده می‌شود.

آینده‌ای برای جشنواره‌سازی شهری

چهارمین دوره جشنواره گُمبرون‌شهر حالا پشت سر گذاشته شده، اما آینده‌ی آن از امروز آغاز می‌شود. اگر روند کیفی فعلی ادامه یابد و تجربه‌ها ثبت، ارزیابی و بازتولید شوند، این جشنواره می‌تواند در سال‌های آتی به نمونه‌ای ملی در حوزه فیلم‌های کوتاه شهری تبدیل شود. در این مسیر، توجه به آموزش، پرورش مخاطب، ارتباط با دانشگاه‌ها، و همکاری‌های بین‌المللی می‌تواند گام‌های بعدی این حرکت باشد.

از همه مهم‌تر، حفظ نگاه مشارکتی و مردمی و پرهیز از تمرکز صرف بر فرم‌های رسمی و تشریفاتی، تضمین‌کننده‌ی استمرار و تأثیرگذاری فرهنگی جشنواره خواهد بود. رویدادی موفق است که مردم آن را از آنِ خود بدانند و گُمبرون‌شهر، خوشبختانه در این مسیر قرار گرفته است.

جمع‌بندی

چهارمین جشنواره فیلم ۱۰۵ ثانیه‌ای گُمبرون‌شهر، فراتر از یک رویداد سینمایی، تجربه‌ای است از آینده‌ی ممکن مدیریت شهری فرهنگی در ایران. بندرعباس با این جشنواره، خود را در نقشه‌ی فرهنگی کشور برجسته‌تر کرده و الگویی قابل تکرار برای دیگر شهرهای ایران ارائه داده است. آنچه اهمیت دارد، استمرار این نگاه، ثبت تجربه‌ها، و گسترش عمق اجتماعی آن است.

وقتی یک جشنواره به بخشی از هویت شهر بدل می‌شود، آن شهر دیگر فقط محل زندگی نیست؛ بلکه محل گفت‌وگو، خلاقیت، و معناست.

کوروش سلمانی دهبارز